Waran z Komodo (Varanus komodoensis) – gatunek gada z rodziny waranów nazywany smokiem z Komodo. To największa współcześnie żyjąca jaszczurka. Odkryta w 1910 r. Aby ją chronić założono w 1980 r. Park Narodowy Komodo.

Opis
Głowa duża i szeroka, szyja gruba i masywna, baryłkowaty tułów, ogon gruby u nasady, a w dalszej części bocznie spłaszczony, równy połowie długości ciała. Szeroka szczęka uzbrojona w 60 zębów. Ciało pokryte ziarnistymi łuskami. Grzbiet ciemnobrązowy, pokryty czarnymi plamkami.
Rozmiary
Długość do 2,5-3 m (rekord – 3,65 m)
Masa ciała 150 kg.
Samice są mniejsze od samców.
Biotop
Tereny z roślinnością krzewiastą i zadrzewione.
Pokarm
Większe kręgowce, głównie ptaki i ssaki (konie, bawoły wodne, świnie, jelenie, kangury) odnotowano także kilka śmiertelnych ataków na ludzi, warany są także kanibalami. Warany z Komodo nie mają wrogów naturalnych w ogniwie pokarmowym, jedynym zagrożeniem dla młodych waranów są dorosłe osobniki.
Zachowanie
Aktywny w dzień, a noc spędza w wygrzebanych przez siebie norach. Poluje z zasadzki, do upatrzonej zdobyczy zakrada się od tyłu. Atakując mniejszą zdobycz, może rzucić się wprost do jej szyi; większą ofiarę (np. jelenia czy dziką świnię) stara się powalić na ziemię (m.in. przy użyciu potężnego ogona, którego siła uderzenia równa się sile 2 ton), a następnie rozedrzeć na strzępy lub doprowadzić do jej wykrwawienia. Badania wykazały, że w ślinie warana żyje ok. 50 różnych szczepów bakterii, rozwijających się dzięki resztkom mięsa pozostającym między zębami warana; sugerowano, że bakterie te przy ukąszeniu dostają się do krwi zaatakowanego zwierzęcia, powodując infekcję prowadzącą do śmierci ofiary. Z drugiej strony, Fry i in. (2006) odkryli, że inny przedstawiciel rodziny waranów, waran kolorowy, wytwarza prawdziwy jad; twierdzą przy tym, że ukąszenia dwóch innych przedstawicieli tej rodziny – Varanus scalaris i warana z Komodo – wywołują u ukąszonego objawy wskazujące bardziej na działanie jadu niż na infekcję bakteryjną[2]. Późniejsze badanie Fry'a i współpracowników potwierdziło fakt wytwarzania przez warany z Komodo prawdziwego jadu; autorzy kwestionują też wpływ występujących w ślinie waranów bakterii na śmierć ich ofiar[3]. Na krótkim odcinku waran z Komodo może biec z szybkością do 20 km/h. Potrafi też pływać w pogoni za ofiarą.
Rozmnażanie
Pomiędzy majem a sierpniem przebiegają gody, a we wrześniu samice składają do wykopanych jam w ziemi po kilkanaście i więcej jaj o długości 12 cm w pergaminowatych osłonkach. Wylęgłe warany ważą ok. 100 g i mają 40 cm długości. potrzebują ok. pięciu-sześciu lat, by urosnąć do 2 metrów długości, a mogą żyć do ponad 50 lat.
Występowanie
Na należących do Indonezji wyspach Archipelagu Sundajskiego żyje ok. 6 tysięcy waranów: Komodo (1700), Rinca (1300), Gili Motang (100) i Flores (ok. 2 tys.).

Przypisy

↑ Varanus komodoensis. Czerwona Księga Gatunków Zagrożonych (IUCN Red List of Threatened Species) (ang.)
↑ Bryan G. Fry, Nicolas Vidal, Janette A. Norman, Freek J. Vonk, Holger Scheib, S. F. Ryan Ramjan, Sanjaya Kuruppu, Kim Fung, S. Blair Hedges, Michael K. Richardson, Wayne. C. Hodgson, Vera Ignjatovic, Robyn Summerhayes i Elazar Kochva. Early evolution of the venom system in lizards and snakes. „Nature”. 439, ss. 584-588, 2006. doi:10.1038/nature04328 (ang.).
↑ Bryan G. Fry, Stephen Wroe, Wouter Teeuwisse, Matthias J. P. van Osch, Karen Moreno, Janette Ingle, Colin McHenry, Toni Ferrara, Phillip Clausen, Holger Scheib, Kelly L. Winter, Laura Greisman, Kim Roelants, Louise van der Weerd, Christofer J. Clemente, Eleni Giannakis, Wayne C. Hodgson, Sonja Luz, Paolo Martelli, Karthiyani Krishnasamy, Elazar Kochva, Hang Fai Kwok, Denis Scanlon, John Karas, Diane M. Citron, Ellie J. C. Goldstein, Judith E. Mcnaughtan i Janette A. Norman. A central role for venom in predation by Varanus komodoensis (Komodo Dragon) and the extinct giant Varanus (Megalania) priscus. „Proceedings of the National Academy of Sciences”. 106 (22), ss. 8969–8974, 2009. doi:10.1073/pnas.0810883106 (ang.).